موتور DC چیست؟

نحوه کار یک موتور DC بر این اصل که قطب های هم نام آهنربا یکدیگر را دفع و قطب های غیر هم نام یکدیگر را جذب می کنند استوار است. سیم پیچی که از میان آن جریان الکتریکی عبور می کند، یک قطب مغناطیسی به وجود می آورد که مرکز آن با مرکز سیم پیچ یکی است. با قطع و وصل کردن جریان سیم پیچ قطب مغناطیسی آن نیز می تواند قطع و وصل شود و یا با تغییر جهت جریان؛ قطب مغناطیسی می تواند ۱۸۰ درجه تغییر جهت دهد. یک موتور DC ساده به طور معمول دارای یک سری آهن ربا بر روی استاتور و دو یا چند سری سیم پیچ در روی آرمیچر است که این سیم پیچ ها دور یک قطب آهنی و البته با ایزولاسیون پیچیده شده و انتهای آن به کوموتاتور متصل است.

آرمیچر شامل برینگ هایی است که آن را در وسط موتور و مرکز تولید قدرت موتور نگه می دارد. سیم پیچ های آرمیچر به چرخش خود دور آرمیچر ادامه می دهند و هم از سیم های تکی و یا موازی استفاده می کنند و می توانند چندین دور به دور دندانه های انباره بزنند ( Stack Tooth ).

مقدار جریان عبوری و تعداد دورهای سیم پیچ تعیین کننده ی قدرت میدان مغناطیسی به وجود آمده می باشد. تواتر روشن و خاموش شدن یک سیم پیچ خاص معین کننده این است که یک میدان الکترومغناطیسی موثر به کدام جهت حرکت می کنند. باروشن و خاموش کردن یک سیم پیچ به صورت منظم و پشت سرهم یک میدان دوار ساخته شود. این میدهان مغناطیسی چرخنده بر روی میدان های که در روی استاتور وجود دارد و این میدان ها ممکن است توسط یک آهنربای دائمی و یا سیم پیچ به وجود آید واکنس می دهند و باعث به وجود آمدن نیرویی که آرمیچر را به چرخش در می آورد می شود. موتورهای DC در توان های بالا معمولا توسط تزیق هوا به داخل آنها خنک می شوند.

کوموتاتور به هر یک از سیم پیچ های آرمیچر اجازه می دهد که در نوبت خود فعال شوند. جریانی که سیم پیچ ها را تغذیه میکند به طور معمول توسط دو جاروبک و یا ذغال که با کوموتاتور اتصال لغزشی دارند برقرار می شود.

با پیشرفت تکنولوژی موتورهای DC بدون فرچه و زغال ساخته شده اند که دارای مدارات الکتریکی مرتبط ، جهت روشن و خاموش کردن جریان سیم پیچ آرمیچر هستند. این موتورها فرچه و ذغالی ندارند تا فرسوده شده و یا تولید جرقه کنند. از این الکتروموتورها در مکانهایی که تولید نویز ایجاد مشکلات عدیده ای می کند استفاده می شود ( مانند بیمارستانها و مراکز پردازش داده)

تعداد قطب های استاتور و آرمیچر و چگونگی اتصال سیم پیچ ها به یکدیگر ( سری یا موازی ) فاکتور سرعت / گشتاور این موتور ها را مشخض می کند. سرعت یک موتور DC می تواند با تغییر ولتاژی که به آرمیچر می دهیم تغییر کند. استفاده از مقاومت متغیر در مدار آرمیچر و یا مدار میدان به ما اجازه ی کنترل سرعت را می دهد. موتور های مدرن DC معمولا با مدارات الکترونیکی قدرت کنترل می شوند که این مدارات ولتاژ را با بریدن و تنظیم زمان قطع و وصل تنظیم می کنند که دارای ولتاژ کار پایین تر و موثرتری نیز هستند.

الکتروموتورهای DC سری دارای گشتاور زیاد در سرعت های پایین هستند. از این الکتروموتور ها در کاربردهایی چون لوکوموتیو های برقی و دیزل الکتریکی ، ترامواها و دریل های برقی بزرگ استفاده می شود.

معرفی موتور DC و یک سیستم برق رسانی برای به حرکت درآوردن ماشین آلات باعث به وحود آمدن یک انقلاب صنعتی دیگر در دهه ی ۱۸۷۰ شد. موتورهای DC می توانند به صورت مستقیم به باطری های قابل شارژ کار کنند و این اصل نیروی پیش رانه اولین خودروهای الکتریکی و اتومبیل های مرکب امروزی و حتی دستگاه های بدوم سیم را تامین کرد. امروزه موتورهای DC کوچک هنوز در کاربردهایی چون اسباب بازی ها و پرتاب کننده های دیسک و یا در سایزهای بزرگ برای به کار انداختن غلتک های گردان فلزات در کارخانه های نورد و ماشین های کاغذ بری بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند.

اگر توان خارجی به صورت مکانیکی به یک موتور DC داده شود این موتور به عنوان یک ژنراتور DC یا یک دینام کار می کند. از این خصوصیت برای شارژ باتری خودروهای الکتریکی و مرکب (هیبریدی) و قطار های برقی وقتی که اقدام به کاهش سرعت و ترمزگیری می کنند مورد استفاده قرار می گیرد. این پروسه را ترمز احیا کننده می نامند. در لوکوموتیوهای دیزل الکتریک نیز از موتور های DC به عنوان ژنراتور برای ترمزگیری استفاده می کنند که این انرژی در بسته های مقاومتی ( Resistor Stack) تلف می شود. اکنون در طراحی جدید بخشی از این انرژی را در باتری ها ذخیره می کنند.